procłiownica; dziś nożycom podobna, jutro końskiej kosie (hřivě), czasem tak rzadka, żeby mógł liczyć po włosie, jako kędy grad przejdzie, czasem wygolona wkoło gęby, a z brzegów, w cerkiel nastrząpiona. Tak odmienna, tak mnożna między wieczystymi wisiała na powietrzu sny Platonowymi. O brodo starożytna, nieobjęte brzemię, jakoś z nieba zleciała na tę nizką ziemię?« ... Že vedle mravů českých a vedle české řeči, která zdomácněla v rodinách polských šlechtických, zdomácněla také úprava vousů po česku, žaluje s nářkemi na cizokrajnost kroje a stroje L. Górnicki (Łukasza Górnickiego Dzieła wszystkie, Pierwsze wydanie zbiorowe, przygotował do druku Dr. Rafael Loewenfeld, wydal Piotr Chmielowski, I. Dworzanin Polski, Warszawa, 1886, str. 72 až 73): »... bo dziś u nas tak wiele jest strojów, iż na liczby niemasz. To po włosku, to po' iszpańsku, po brunszwicku, po usarisku, dwojako is-taro i nowo, po kozacku, po tatársku, po tureckú drudzy: i drugie stroje są, których ja nieznam za prawdę. Więc jedni golą brody a z wąsy chodzą, drudzy strzygą brody po czesku, trzeci przystrzygają po iszpańsku. I okolo wąsa zaś jest różność, bo go drudzy na dół głaszczą, a drudzy wzgórę, jeżą. Jeśli zaś kto nie brody nie ustrzyga, i do tego najdują winę, we zbroi powiedają barze s nią żle . . .« Srv. Lucas Gornicki, Der Polnische Demokrit als Hofmann (Fröhliche Sommertage und Winternächte, II.) Stuttgart, 1856, str. 175: »Die Einen schneiden den Kinnbart ab, und tragen einen Schnurrbart; die Andern scheeren den Bart auf böhmische Weise...« Jistě pověděl pravdu podle skutečnosti, když souhlasně popisuje úpravu vousů po česku bohatýra J. Chodkie-wicze litevská píseň (J. Karłowiez, Dwie pieśni litewskie ze wzmianką o (válečníkovi) Chodkiewiczu, Wisła, II, Warszawa, 1888, str. 781): »...Broda rusobiała ogromność czeską wkoło wy-trafiała«, t. j. »velikostí rovnala se úpravě vousů po česku, u Poláků oblíbené a rozšířené« (r. 1624). — Vzpomínám tu zároveň, jak píše o změnách mody vousové a vlasové Martin Karchesius (Kraus) z Krausntálu v Knížce obsahující stav městský, v Praze 1602, str. 244 až 246: »Dlouhé brady sluší i škodí. Také u starých dlouhé brady, jakž o tom doktor Filippus Camerarius, města Norimberka vznešený syndikus, v své knížce, pod titulem Operae succisivae, píše, za obzvláštní ozdoby při osobě mužské držány byly. Ale. že při válečných příbězích takové dlouhé brady vojskům v mnohých příčinách ku překážce jsou: proto, jak by který od nepřítele za bradu popaden byl, netoliko se toho pojednou zprostiti nemůže, nýbrž dokonce jíti (zajmouti) se dáti musí. Protož onen Alexander Magnus (Veliký) lid svůj válečný, ne jiným způsobem, než s bradami ostřiženými, maje s nepřítelem