Lehren auf dem Wege einer bald sophistischen, bald schwärmerischen Speculation als vernunftgemäß darzustellen und von Neuem zu begründen strebt." — Berwiński I. 182: „Bywa bowiem zwykle i doświadczenie to okazało, że kiedy gdzie religia panująca nie odpowiada już duchowi i potrzebom czasu, wtedy stara się duchowi temu koncessyami dogodzić, przyjmując w swoje łono wszystkie chwilowe, najczęściej błędne doktryny z zachowaniem ile możności form dawnych, albo dodając zdyskredytowanym, przestarzałym naukom, nowego na pozór uroku przez subtelne wywody sofistycznéj spekulacyi, która najdziwaczniejsze wydaje na świat potwory zwichniętego mrzonkami rozumu." —

Soldan, str. 59: „Die phantasiereichen Philosopheme des enthusiastischen Plotin

setzten die Möglichkeit und Wirklichkeit einer natürlichen Magie und Mantik;.....

Porphyr's Gelehrsamkeit bildete Plotin's Lehre weiter aus, und Jamblich legte die letzte Hand an die Vollendung des phantastischen Gebäudes." — Berwiński I. 183: „Plotin n. p. w swych fantastycznych filozofematach przypuszcza nietylko moźebność, lecz i rzeczywistość Magii i Mantyki; Porphyrus dalej rozwija fantastyczną nauką Plotina, a Jamblich zamyka nad nią napowietrzne sklepienie" ....

Soldan, str. 119: „Die Massalianer oder Eucheten sind die Lazzaroni des christlichen Alterthums." — Berwiński I. 152: „Tu zaś najpierwsze trzyma miejsce sekta Massalianów, czyli Euchetów." .... Wyznawców jéj uważać można za Lazzaronich pierwotnego Chrystyanizmu."

Soldan str. 167 dole: „Wer diese Wortform zuerst gebraucht hat, ist mir unbekannt; schon Vincentius von Beauvais, bedient sich ihrer Spec. nat. II 109, eben so Ottokar von Horneck in seiner Erzählung vom Pseudo-Friedrich" . . . Berwiński II 112: „Ktoby go pierwszy był użył, nie jest mi wiadomo. Znajduje się już u Wincentego z Bellowaku Spec. nat. II 109. Używa go także w tym samym wieku Ottokar von Horneck w swojej powieści o Pseudo-Fryderyku." — „

Srovnejme dále:27)

@SEZ@

Soldan: Berwiński:

40 I '175 (O poverčivosti Jul. Caesara.)

42 I 190 (Citát z Arnobia.)

43 II 6n. (Strix.)

46 II 13 (O Lamiích.)

52 II 93 (Simon Magus.)

60 I 184 (Clemens Alex.)

81 II 71 (Sortes Sanctorum.)

83 I 185 (Citát z Gersona.)

85 I 187 (Citát z Tomáše Aquin.)

96 II 107 (Galenus, Averroes.)

103 I 150 (Minutius Felix.)

105 I 151 n. (Výklad Eusebiův.)

110 I 178 (Sekta Ofitů.)

124 II 130 (Kanovníci v Orleansu.)

132 II 135 (Innocenc III.)

134 II 136 (Steding.)

148 II 4n. (Lilith.)

149 I 203 (Seh irim.)

150 I 192 (Incubi a Succubi.)

215 I 79 (Charakteristika díla Malleus maleficarum.)

@

Prof. A. Brückner (Dzieje liter. pols. w zarysie II 245) oceňuje Sťudie poznamenává, že autor daleko předstihl Grimmy, Schwartze, Kuhny a lituje, že polská nauka teprve po drahné době vrátila se na cestu vytčenou