Posol gu bratovi, ta mu hvarel: Pojdzeš za mńe, bratu, cigańic do cara, dam ci dva sto forinti. Tot do raz bul hotovi, že pojdze . . .

Ze šaryš. st: vystěhovali se ještě do jiných krajů někdejších jižních Uher. Ani v jejich povídkách není nic význačného v tom směru. Jediné číslo z Arad. st. (ib. sv. XXV, 42 ě. 10) má podobný úvod jak nahoře citovaná ze Spiše: Tak de bylo, de bylo sedemdeáaťi i sedmi krajińi za škľananom horom, a za červeným morjom, za čortovym ostrovom, de psy salo važat, a dritare śa z ným masťat. Byl jeden chudobnýj človek . . . Jiná ještě z téže stolice určuje dobu clěje: Za starych časiu byl jeden velykyj kupec . . . (ib. 8 č. 3).

V polských pohádkách jsou úvodní formulky velice vzácné. Takřka výhradně jenom jistá stařena z kraje nad přítokem Visly, zvaném Szreniawa na hranicích haličských zahájila svou povídku slovy: Oj, kiebym ja mogła wam powiedzieć wszycko, jak było to dawniej na świecie, kiedy jeszce Pan Jezus chodził, to bys' ta se wiele ciekawości nasłuchał (Wisła XIII. 554. Z nad Szreniawy) a jinou ještě: Kaj to tam było, tego niewiem, dość wam powiem, ze było trzech braci (ib. 556 č. 2). A jedna povídka z Hor, Slezska začíná: Teraz wezniemy: o złodzieja, to též jak coś smieśnego i s-vkownego i cudownego (Kolberg, Górni Slązsk 163 ):O zlodzieji").

Jinak v rozsáhlých sbornících polských pohádek nalézáme leda

0 něco častěji všeobecné označení doby děje. Peunego casu bylo dwok bratów (z Beskyd, Zbiór V. 200). Za časov, jak tu ješče zbójnicy byvovali, to tež tu by w jedyn, co áe Jedřich nazyváw (Malinowski I. 24 z Těšínská).

Častěji: było to bardzo dáwno (Zbiór V. 216 č. 25). Dáwno, dáwno pśied łaty służył u jednego bogatego gospodarza chłopiec (Z Beskyd, Zbiór. VII. 3 str. 42). Dawno temu i to bardzo dawno mieśkało ze sobom dwok braci (Z Beskyd ib. 3, 56).

Za dawnych, dawnych casów było dwoje ludzi bardzo biednych a mieli sześcioro dzieci. (Lud. Nadrabski, Świętek 370 č. 33). Dawnemi czasy, jak kto wyrzekł, tak się stalo (Ciszewski, Krakowiacy 150 č. 108). Dávnejších óasóv mędzy granicami uherskom, šlonskomi polskom bývali zbojnice (z Těšínská, Malinowski Powieści I. 47). Razu jednego, czasu dawniejszego, więc miol jeden król trzech synów (z Poznańska Kolberg XIV. 103 o. 22). Dawnemi laty jechał kupiec (ib. 197 č. 45). Dawniejszego czasu była raz wielga wojna (ib. 191 č. 44). Jednego casu dawnego tak królów obiarali (Zawńmski, z Beskydská; Wisiał, 310), Vpervejsichcasachzili dvoje ludzi w velki miuóśći (Z Těšínská. Malinowski I, 216). Pořídku jest udán čas něco určitěji: W czasie kiedy się Niemcy zaczęli wprowadzać do Polski i wykupowali ziemię (Kolberg Lud. XIV, 357 č. 106). Jutít dáwno temu, kie j u nás sondziuy różne sprawy mandatereuse, a mieliśwa w Nisku zdzirey wielgiego, co nie uosondziu sprawy psez dobry kolendy (podarunek) i lálka sryb"a, a kázáu tyz bić psez litości

1 to kijami na góuke, a časem i jesce gorse mencarnie zadajáu chudobným ludziom, co jaz dziś tsebaby sie wstydać to szyćko "opowiadać (Z puszczy